Spalanie braków to nie recykling
12 września 2016Posted in miejsce
Jakoś ciągle ostatnio powraca u nas na blogu temat odpadów, bo gryzie nas rzecz tych recyklingowych super statystyk wśród niektórych krajów. Oddaje się, że Szwecja uważa spalanie odpadów za recykling. Czy dobrze?

Szwecja liderem recyklingu, a czy na pewno?

Przy okazji naszego wpisu o idei zero odpadów podaliśmy zestaw statystyk dotyczących gospodarki odpadami wśród europejskich krajów. Przytoczyliśmy za Eurostatem, że 99% odpadów nie wchodzi na składowiska w Niemczech, Danii, Belgii, Holandii i Szwecji. Tak właśnie… Szwecja.

Lubimy ten teren Kontenery na gruz Warszawa za skandynawskie nastawienie do działania, wzornictwo i kolorystykę wnętrz, świetnie zapakowane w kartony meble IKEA, a dodatkowo podkradające energię nowe Volvo XC90 i ekologiczne opakowania Tetra Pak. Nie zmienia to faktu, że Szwedzi trochę nas oszukali.

Oficjalna strona Szwecji pokazuje jak doskonale radzą sobie z myślą odpadów. Nazywają swoje zachowanie rewolucją recyklingową. Brzmi bojowo, i jak jest wprost? 50% braków w Szwecji jest wypalanych w domach termicznego przekształcania odpadów (jak brzmi fachowo nazwa spalarni), do czego się oficjalnie przyznają. Wbrew to jedyni myślą, iż wtedy nie jest świetne rozwiązanie, ani nawet wielki recykling.

Co dobre (albo zastanawiające) mniej energii wymaga recykling i ponowne użycie odpadów w przyrównaniu do ich spalenia i ponownego wytworzenia danych towarów. Jak toż wtedy możliwe, że Szwedom udaje się wykazywać, że tylko 1% odpadów trafia na składowiska, a reszta jest poddana recyklingowi?

spalanie odpadow szwecja
Spalanie odpadów w Szwecji robi się m.in. w spalarni Gärstadverken w Linköping / Źródło: C.F. Møller, Foto: Åke E:son Lindman

Dobra definicja podstawą sukcesu

W stylu potocznym mówi się, że dobry bajer, to pół sukcesu. Podobnie sprawa żywi się z odpowiednio rozumianymi definicjami. Unijna Dyrektywa o brakach 2008/98/WE (a za nią znana polska ustawa o brakach) określa recykling jako:

jakikolwiek proces odzysku, w ramach którego materiały odpadowe są ponownie wykorzystywane w wyniki, produkty lub substancje wykorzystywane w pierwszym celu czy własnych celach. Stanowi to ponowne przetwarzanie materiału organicznego, tylko nie obejmuje odzysku siły i ponownego wykorzystywania na produkty, jakie mierzą być użyte jako paliwa czyli do punktów wypełniania wyrobisk.
Jak czytamy recykling nie obejmuje odzysku energii, co wyróżnia nie zwyczajnie nie wysoce niż to, że spalanie odpadów nie określa się do tej grup. Szwedzi za to występują wykres, na jakim dość sprytnie nazywają spalanie odpadów recyklingiem energii (ang. energy recycling).

spalanie odpadow recykling szwecja
Czy spalanie odpadów to recykling energii? / Źródło: sweden.se

Co bardzo, szwedzka organizacja mająca się gospodarką odpadami (Avfall Svergie) uświadamia sobie zapisy Dyrektywy tak, aby im bardziej pasował definicja. W dodatku II do tej Dyrektywy są wymienione sposoby odzysku, a wśród nich recykling materiałów i użycie odpadów jako paliwa (przy założeniu spełnienia określonego wskaźnika efektywności energetycznej). Szwedzi twierdzą w własnej oficjalnej broszurze, że Dyrektywa uznaje efektywny odzysk energii z braków jako recykling.

Według nas to koniec naciągana interpretacja. Jak zapewne na przykładzie Szwecji unijna definicja pozostawia pole do manewru. Szwedzi (i tak inne kraje z wielkimi wskaźnikami recyklingu) mogą w ostatni technologia raportować ładnie wyglądające wyniki gospodarowania odpadami, czyli włączać spalanie odpadów do grupy recyklingu. Oraz czy sam proces termicznego przekształcania braków jest natomiast trochę eko?

Czy spalanie braków jest zdrowe?

W nowoczesnych czasach kwestia, czy obiekt jest naturalne czyli nie zależy (niestety) głównie od PR-owców. Muszą oni właśnie się nagimnastykować przy opisywaniu danego produktu, żeby przeciętny Kowalski, Schmidt albo Svensson oddali się wybrać na organizujące w opisie słówko „eko” albo wyrazy równoznaczne (np. czysty, zielony, organiczny, itp.). Tak między innymi cały świat oddał się wybrać na ekologicznego diesla (sic!) od Volkswagena.

Pisząc jakiś termin temu o dobrze oczekującej i zaopatrzonej w stok narciarski spalarni odpadów w Kopenhadze nazwaliśmy ją naturalną. Po głębszym zastanowieniu… nadal rozwijamy nasze danie, jednak z stałymi ograniczeniami. Dlaczego?

Może spalanie odpadów nie jest w 100% ekologicznie, a jest wybór silniejsze niż składowanie. W Polsce pomimo wprowadzenia nowego systemu gospodarki odpadami nie rozwiązano do ostatniej pory problemu dzikich wysypisk. Stronę z istniejących składowisk braków będzie musiało istnieć w przyszłych latach sukcesywnie zamykanych (tego potrzebują przepisy oraz brak dostępnego miejsca), a drugich przecież stawiać nie chcemy.

spalanie odpadów spalarnia poznań
ITPOK czyli spalarnia braków w Odróżnieniu / Źródło: odzyskajkorzystaj.pl; Fot. Adam Ciereszko

Budować za to pragniemy (i budujemy) nowe instalacje do spalania odpadów. Przy ich opracowywaniu i budowie pragną istnieć wypełnione tzw. Best Available Technologies (BAT, najlepsze dostępne technologie) no i właśnie krajowe przepisy. Za wtedy w trakcie użytkowania przestrzegane pragną istnieć pewne ilości dotyczące emisji różnych związków do powietrza, a też sposobów zagospodarowania odpadów powstających przy termicznym przekształcaniu odpadów. Tak, spalanie odpadów generuje odpady, w współczesnym więcej te złe.

Ludzie, jacy stanowili traktować czy już posiadali budynki w pobliżu planowanej spalarni odpadów zawsze protestowali (typowy syndrom „nie w moim sąsiedztwie” dotyczący te autostrad, biogazowni, czy schronisk dla zwierząt), bo obawiali się zanieczyszczenia powietrza. Spaliny z takiej instalacji muszą podlegać ciągłemu monitoringowi, wiec zakładając, że wszystko jest odpowiednio wybudowane i używane nie winnym być przekroczone żadne normy.

Spalanie odpadów a zysk na czas

Trzeba jednakże mieć, że spalanie odpadów (jak wszystkie spalanie) wywóz gruzu Warszawa zbiera się z emisją CO2. Amerykanie z agencji środowiska poznali ten problem i trafiliście do sądu, że spalarnie emitują więcej dwutlenku węgla (1 355 kgCO2/MWh) niż elektrownie węglowe (1 020 kgCO2/MWh) a te spalające gaz ziemny (515 kgCO2/MWh). Jeżeli jednak uwzględni się, że stronę odpadów komunalnych stanowi biomasa (papier, jedzenie, drewno, itp.), to to spalarnia emituje średnio 447 kgCO2/MWh (jednak dopiero na papierze). Bez żadnych emisji niestety się nie obejdzie.

Niemniej jednak samo IPCC uznało spalanie odpadów za jedno z rozwiązań ograniczenia emisji gazów cieplarnianych ze składowania odpadów. Podstawa istnieje taka, iż na składowiskach emitowany jest metan – gaz cieplarniany 21 razy dużo wpływający na światowe ocieplenie w horyzoncie 100-letnim niż poczciwy dwutlenek węgla.

Spalanie braków jest dla leniwych

Skoro spalając odpady nie musimy się już tak martwić o ich składowanie, toż ważna by powiedzieć, że to klasyczne rozwiązanie. Nie do tyłu właściwie jest. Zmniejszenie ilości odpadów trafiających do przysłowiowej luki w glebie jest jak dużo na plus, ale na konkretną metę.

Jeśli planujemy wprowadzać w życie zasady zrównoważonego rozwoju, to powinniśmy przede każdym nastawić się na zwiększanie recyklingu i ponownego wykorzystania surowców w obrocie zamkniętym. Jeśli wrzucimy cenne odpady do pieca, wówczas nie ma moce żeby w ok. 900°C coś ocalało – wszystko idzie w kominek natomiast w żużel. Natomiast toż nie raczej się do niczego nam nie przyda (no może poza żużlem, który jeśli spełnia surowe normy treści i wymywalności metali ciężkich że stanowić zastosowany jako materiał do podbudowy dróg).

spalanie odpadów selektywna zbiórka
Kontenery na ciała sztuczne na poznańskim osiedlu / Źródło: zasoby własne

Świadomość, że odpady z bliskich koszy na śmieci trafią do spalarni może negatywnie wpłynąć na ich selektywną zbiórkę. Myślimy bowiem, że w obecny technologia również bardziej dodajemy się do powstawania energii elektrycznej oraz cieplej, jaka jest tworzona przy okazji termicznego przekształcania odpadów.

Niby tak, ale lecz nie w niniejszym sprawa, żeby pracować jak wiele energii z odpadów. Wprawdzie Szwedzi muszą importować odpady od swoich sąsiadów, żeby zaspokoić potrzeby energetyczne swoich ponad 30 spalarni, a wówczas nie śmieci mają być ważne źródło energii. Do użytkowania z korzyścią dla ziemie są przecież odnawialne źródła energii.

Lepiej zapobiegać niż spalać

Rozwiązanie problemu odpadów powinno stanowić oparte o wartość obraną w unijnych regulacjach. W liczby kolejności mamy jednak ograniczać wytwarzanie odpadów, a jeżeli się nam wtedy nie uda, to koniecznie powinien je ponownie wykorzystywać. Kiedy to plus jest niewykonalne, to powinien skupić się na recyklingu. Dopiero wtedy w sztukę wchodzi odzysk odpadów poprzez ich spalenie. Składowanie to główna ostateczność.

Jakie jesteśmy zatem wnioski? Spalanie odpadów jak daleko tak, jednak z górą również nie kosztem podwyższania sobie recyklingowych statystyk, ani rozleniwiania społeczeństwa przy segregacji odpadów. Ekologiczność nie jest dla tego procesu bardzo cenna, tylko na obecny czas nic lepszego dotychczas nie wymyśliliśmy, a ulica do świata zero odpadów jeszcze kilkoro potrwa.